Çocuklarda Öksürük

cocuklarda-oksuruk.jpg

Çocukların günlük aktivitelerini ve sosyal hayatını etkileyen, aileleri huzursuz ve tedirgin eden bir durumdur. Nefes darlığı ve nefes yetmezliği gibi şikâyetler eşlik ediyor ise altta yatan ciddi bir hastalığın bulgusu olabilir. Tanımı: kimyasal, irritan, mekanik, çevresel ve mikroplara bağlı uyaranların solunum yollarında bulunan reseptörleri ( alıcı ) tetikleyerek beyin sapında bulunan öksürük merkezini çalıştırması ve buna bağlı gelişen refleks ( istem dışı ) klinik yanıttır. Bir nevi vücudun dışarıdan gelen yabancı uyaranlara karşı korunma mekanizmasıdır.

Özelikle size bu yazımızda, kronik öksürük ismi verilen, dört haftadan fazla süren ve geçmeyen öksürükten bahsedeceğiz. Çocuğunuzun yaşam kalitesinin arttırılması, sağlıklı bir birey olarak yetişmesi, sosyal hayatını geliştirmesi, günlük aktivitelerini rahatlıkla yapabilmesi, hayatını minimum şikâyetlerle geçirmesi için altta yatabilecek kronik öksürüğe neden olan sebeplerin bilinmesi gerekir.  Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde kentsel yaşam şartları ve olumsuz yönde etkilenen çevre koşulları, baskılanmış şekilde çocukların genlerinde bulunan veya bulunmayan hastalıkları provoke ederek öksürükle seyreden hastalıkların daha sıklıkla karşımıza çıkmasına neden olmuştur.  Koruma amaçlı olan bu mekanizma bazı çocuklarda amacını aşar ve kontrol dışı çalışmaya başlar. Kontrolsüz abartılı çalışan bu mekanizma çocuklarda ve ailelerde farklı şikâyetlerin ortaya çıkmasına neden olur.

 

Geçmeyen öksürükle birlikte bulunan şikâyetler:

Günlük aktivite azalması

Çabuk yorulma

Uyku bozukluğu

Huzursuzluk

Uyuyamama

Kendini soyutlama akranlarından uzaklaşma kendini dışlama

Anne babada huzursuzluk

Sebebi bilinmiyor ise tedirginlik

Çocuklarda güven eksikliği

İçine kapanıklık

İştahsızlık

Büyüme gelişme geriliği

Hırıltı

Hızlı soluk alıp verme

Gülerken ağlarken öksürük krizi

 

UZAMIŞ ÖKSÜRÜK SEBEPLERİ:

 

Unutulmaması gereken, çocuklarda öksürüğe sebep olan hastalıklar yaş grubuna göre değişmekle birlikte her yaş grubu için en sık sebep enfeksiyonlar ( mikrobik hastalıklar ) ve solunum yolu hassasiyeti ( reaktif hava yolu ) olan çocuklardır.

 

Yenidoğan dönemi öksürük sebepleri:

 

Yutma bozukluğu:   bebeğin emerken anne sütünü soluk borusuna kaçırması

Anatomik bozukluklar: soluk borusu ve akciğerlerde anne karnında olan dokuların

gelişimi ile ilgili problemler

Refü ( GERD ): mide içeriğinin ters yönde kaçarak soluk borusuna girmesi

Konjenital kalp hastalıkları

 

Süt çocukluğu dönemi öksürük sebepleri:

 

Bronşiolit (genellikle virüslere bağlı bronşlarda daralma ve balgamla seyreden

hastalık )

Pnömoni ( akciğer mikrobik hastalığı)

GER ( mide içeriğinin soluk borusuna kaçması)

Boğmaca ( soluk borusu mikrobik hastalığı)

İmmun yetmezlik ( bağışıklık sistemi zayıflığı)

 

Okul öncesi dönemi öksürük sebepleri:

 

Tekrarlayan üst solunum yolu enfeksiyonu

Astım veya astmatik bronşit

Geniz akıntısı yapan durumlar (  geniz eti, burunda polip, alerjik rinit, vagal rinit )

Sinüzit

Tüberküloz ( verem )

Pnömoni

Sigara dumanına maruz kalma

Bronşektazi( bronşlarda düzelmeyen genişleme, sürekli balgam yapar)

Kistik fibroz( solunum ve sindirim sistemini tutan fonksiyonel çalışmasını bozan

Genetik bir hastalık )

İmmun yetmezlik ( bağışıklık sistemi zayıflığı)

 

Okul çağı dönemi öksürük sebepleri:

 

Tekrarlayan üst solunum yolu enfeksiyonu

Astım

Sinüzit

Pnömoni

Bronşektazi

Kistik fibroz

Akciğerlere kaçan yabancı cisim

Sigara dumanına maruz kalma

pisikolojik

 

HASTAYA YAKLAŞIM VE HEDEFLER

 

Öksürük sebebi, basit bir hastalıktan hayatı tehdit edecek kadar ciddi çok çeşitli bir durum olabilir. Dolayısı ile geçmeyen öksürüğe bir sistem dâhilinde adım adım yaklaşılmalı. Öncelikle hasta hakkında alınan detaylı bilgiler ve muayene bulgular öksürüğü değerlendirmede büyük önem taşır. Sonra ayırıcı tanı yapılıp olası hastalıklara yönelik tetkikler yapılmalıdır.

 

Bilgilendirmede dikkat edilecek noktalar:

Hastanın yaşı

Öksürüğün ne zaman başladığı

Beslenme ile alakası var mı?

Egzersiz ile ortaya çıkıyor mu?

Çevresel faktörlerle bağlantısı var mı?

Gece gündüz arası fark ediyor mu?

Eşlik eden hırıltı hızlı soluk alıp verme nefes alamama gibi şikâyetler var mı?

Mevsimsel özellik gösteriyor mu?

Öksürüğün karakteri ( tiz, balgamlı, boğulma şeklinde )

Daha önce bronsit, bronşiolit, zatüre gibi hastalıklar geçirdiği

Öksürme esnasında morarmanın eşlik edip etmediği

Kusma sonrası öksürük veya öksürük sonrası kusma oluyor mu?

Sık tekrarlayan ateşli hastalık geçiriyor mu?

Ailede astım hikâyesi var mı?

Ailede alerji hikâyesi var mı?

Evde sigara içiliyor mu?

Çocuk yuva veya kreşe gidiyor mu?

Evde tüylü hayvan var mı?

Kilo alamama veya geçmeyen ishali var mı?

 

Şeklinde şikâyetin sebebini ortaya koymada önemli değere sahip bilgilerin alınması gerekir. Hasta ve ailesi hakkında alınan detaylı bilgilerden sonrası fizik muayenesi yapılır.

 

Fizik muayenede

Büyüme gelişme geriliği

Hızlı soluk alıp verme

Burun kanadı solunum

Çomak parmak

Dudaklarda ve tırnak yataklarında morarma

Burun deliklerinde tıkanma

Akciğerlerde tek taraflı solunum seslerinin alınamaması

Burunda polip

Göz etrafında şişlik ve morluk

Ciltte kuruluk

Terleme

Balgamlı geniz akıntısı varlığı kontrol edilir.

Muayenede tespit edilecek bu durumlar şikâyetin tanısını koymada önemli ipuçları verir. Hastanın hikâyesi alınıp muayenesi tamamlandıktan sonra hedefe yönelik tetkikler istenir.

 

Labaratuar:

 

Hemogram

Sedimantasyon

Akciğer filmi

Sinüzit filmi

PPD

İmmunglobulinler

Akciğer fonksiyon tesleri ( 6 yaş üstü )

Alerji testleri ( kanda spesifik RAST veya Cilt testleri )

Nazal smear

 

Tanısı konamamış veya şüphen ilen durum için ileri tetkik

Bronkoskopi

Akciğer tomoğrafisi

Açlık mide suyu alımı

İğne biyopsisi

Sindirim sistemi pasaj grafisi

PH monitorizasyon

Ter testi

Öksürüğe eşlik eden solunum sıkıntısı var ise acil müdahale edilmesini gerektiren bir durumdur. Yabancı cisim aspirasyonu şüpheleniliyorsa mutlaka bronkoskopi yapılması gerekir. Öksürükle gelen hastada amaç öksürüğü kesmek olmamalı. Çocuğunuzun tekrar eden geçmeyen öksürüğü var ise mutlaka araştırılıp sebebin ortaya konması gerekir. Tanısı konan hastalığın tedavisi yapılmalıdır.

scroll to top