Vücuttaki iyi huylu yumurtalık kistlerinin çoğunluğu yumurtalığın dış yüzeyini kapsayan (epitelyum) hücreleri ile çevrili içi sıvı dolu kistlerdir. Dermoid kist ise farklı olarak germ hücre olarak adlandırılan çok özel hücrelerden kaynak almaktadır. Embryonik dönemde vücuttaki organları ve dokuları üç ayrı hücre tabakası meydana getirir. Bu tabakaların hepsine birden germ hücre tabakası denir. Bu germ hücrelerden köken alan dermoid kist sıklıkla tek taraflı ve iyi huylu olmakla birlikte %10 oranında çift taraflı da görülmektedir. Dermoid kist köken aldığı hücrelerin özelliğinden dolayı içerisinde deri ve deri ekleri, saç, kıkırdak, diş, sinir gibi çok farklı dokular ihtiva edebilir. Özellikle 20 yaş altındaki genç kızlarda en sık görülen yumurtalık kisti dermoid kistidir.
Klinik bulgular
Dermoid kistler genellikle herhangi bir şikayete neden olmadan saptanırlar. Dermoid kistlerin içeriğindeki saç, kıkırdak, deri, kıl gibi dokulardan dolayı dolgunluk hissi, karın ağrısı gibi şikayetler sık görülen belirtilerdir. Dermoid kistleri hormon salgılamadıkları için adet düzensizliği veya hormonal bozukluklar bu kiste bağlı görülen bulgular değildir.
Dermoid kist tanısı jinekolojik muayene ve ultrason ile kolaylıkla tanı konulabilir. Ultrasonda kistin karmaşık yapısından dolayı heterojen bir görünüm tipiktir. Ancak dermoid kist tanısında kullanılan tipik bir kan tahlili bulunmamaktadır. Tanı için ultrason dışında manyetik rezonans (MR) ve bilgisayarlı tomografi (BT) gibi ileri görüntüleme yöntemleri çoğunlukla gereksizdir.
Çoğunlukla belirtiye neden olmayan dermoid kistleri, oluşturduğu komplikasyonlar ile kendini göstermektedir. Kistin içerdiği yoğun ihtiva kistin ve yumurtalığın kendi etrafında dönmesine (torsiyon) neden olarak yumurtalığın kan akımının kesilmesine neden olabilir. Bu durumda akut apandisit benzeri ciddi karın ağrısı, bulantı, kusma gibi şikayetler ile hasta genellikle acile başvurmaktadır.
Kist içeriğinin karın boşluğuna sızması durumunda (rüptür) içeriğindeki saç, kıl, deri, yağlı sıvının karın boşluğundaki zarı (periton)u irrite etmesinden dolayı şok benzeri bir tablo oluşup acil cerrahi yaklaşım gerektirebilir ve ciddi bir tablodur.
Bu komplikasyonların dışında dermoid kistlerin kansere dönüşümü çok nadir olup sadece %12 oranında gözlenir. Dermoid kistler çok nadir de olsa tiroid dokusu içerip salgıladığı tiroid hormonları ile hipertiroidi (guatr hastalığı) benzeri klinik tablo oluşturabilirler. Bu duruma struma ovarii denilmektedir.
Tedavi
Dermoid kist tedavisinde tek yaklaşım cerrahidir. Eğer aksini gerektirecek bir durum söz konusu değilse cerrahi teknik olarak ilk tercih laparoskopi ile kistin çıkarılması olmalıdır. Dermoid kist genelde genç yaşta ve ileride gebelik beklentisi olan kadınlarda görüldüğünden yumurtalık dokusunun korunmasına mutlaka özen gösterilmelidir. Cerrahi sırasında sağlam yumurta hücreleri korunmlaı, sadece kist dokuları çıkartılmalıdır. Dermoid kist için tüm yumurtalık asla alınmamalıdır. Ameliyat sırasında kist patlatılırsa olursa karın boşluğu dikkatlice tamamen temizlenmeli, karın içinde kist içeriğine ait sıvının kalmamasına büyük özen gösterilmelidir. İyi ve özenli bir cerrahi ile hastanın kisti çıkarılırken, yumurtalıkları tamamen korunabilmektedir. Ancak en iyi cerrahi teknik sonrası bile, kist tamamen çıkarılsa bile %25 oranında dermoid kistin yeniden tekrarlama riski mevcuttur.
